De in 2003 opgerichte portretgroep 'Portrettisten van de Grote Leliestraat' nodigde mij via een van haar leden uit om te poseren. De keuze van de modellen evolueerde in de loop der jaren: eerst buren, dan schrijvers, dan muzikanten en tenslotte kunstenaars. En zie, een paar weken later bevond ik me in de Grote Leliestraat - een rustige buurt met een artistieke traditie, een huis uit het begin van de twintigste eeuw en het ruime atelier van de voorzitster, Harriët Geertjes. De ezels stonden al opgesteld.
Na enige tijd verschenen zeven deelnemers aan de zaterdagsessie bijna gelijktijdig. Ze keken me al intens aan toen ze binnenkwamen; misschien was dit het beslissende moment? Ze gingen onmiddellijk aan de slag, elk op hun eigen ezel. Er was een verhoogde stoel voor de aanstellers. Harriët droeg me op een houding aan te nemen waarin ik me prettig voelde, en vervolgens markeerde ze die nauwkeurig met tape op de verhoging en de fauteuil. Ik had een paar halsdoeken bij me; ze adviseerde er een met een verkwikkende kleur. De portrettisten stonden al klaar om te werken, maar voordat het zover was - wat waarschijnlijk de regel was - werd van de poseur verwacht dat zij zelf contact met hen maakte; om zich voor te stellen, om vragen te beantwoorden. Tot mijn verbazing werd er ook persoonlijke informatie van mij verwacht.
De vragen vielen stil... Ze waren zich al aan het concentreren. Het vliegtuig dat opsteeg, kreeg steeds meer snelheid. Ik bestond nog niet, ze moesten mij nog creëren. Ik had net zo goed een verzameling voorwerpen kunnen zijn die als stilleven waren opgesteld: een mand met appels, een kan van klei, een kaars in een kandelaar. Maar ik was een menselijke figuur, een levend model. Ik begon te kijken naar de mensen die vanachter de ezel zichtbaar waren, maar iemand wees me erop dat het hoofd van het model stil moest blijven staan. Ik had dus stukje bij beetje twee mensen in beeld, helemaal - één. Uiteindelijk zou blijken dat Rob Elzinga, want hij was het, het portret een sterke uitdrukking zou geven.
Sommige portrettisten werkten op doeken, anderen op harde ondergrond of karton. Handen manoeuvreerden met precisie met lange, dunne penselen, steeds meer kleuren verschenen op de paletten.
Het poseren duurde van elf tot vijf met twee pauzes. Die oktoberdag was warm, dus de pauzes vonden plaats aan een tafel in de tuin. Vragen, die daar ook aan mij gericht waren, leidden tot een losse uitwisseling over het toenemende aantal niet-Hollanders in dit land.
Naarmate het poseren langer duurde, kwamen er steeds meer gedachten bij me op over het werk van de kunstenaar met het model: een klassieke creatieve methode die in de hele kunstgeschiedenis aanwezig is. Ik dacht: maar hoe moeilijk! Hoeveel talent, intuïtie en doorzettingsvermogen is er nodig om een ander mens voort te brengen! Maar is het wel mogelijk? Gedurende enkele uren ben ik GEÏNERPRETEERD door degenen tegenover mij. Maar wat weten ze eigenlijk over mij? Zoveel als ik weet over hen - niets?
En toch hebben zij aangenomen dat iets in verband met vandaag moet worden geschapen. En nu krijgt hun werk, ruimtelijk gedeeld maar volledig onafhankelijk uitgevoerd, een laatste spanning. De voortdurende blikken in mijn richting worden sneller, de bewegingen van de handen nerveuzer. Misschien kan dit of dat nog gecorrigeerd worden?
Het einde is gekomen. De drukte op de ezel gaat door. Het gereedschap wordt schoongemaakt en zorgvuldig gemonteerd.
Ik trek de banden los, stap van het platform af en loop van ezel naar ezel om het werk te inspecteren. Verrassend! Ligt het aan mij? Nee, het is iemand nogal onbekend.... Ik kan me alleen helemaal vinden in de potloodtekening die Wim Kroon nauwgezet heeft uitgewerkt. Hoeveel hij heeft geobserveerd, gevoeld. Willen of niet, ik moet zijn visie volledig accepteren.
De portretsessie van de groep vanuit de Grote Leliestraat eindigt op het aangekondigde tijdstip; vermoedelijk zijn het hele verloop en de afzonderlijke etappes ooit perfect uitgewerkt. Zoals gebruikelijk vindt de officieuze afsluiting plaats in een nabijgelegen café. Maar het blijkt dat ik zelfs daar, tijdens de laatste, lossere momenten, vragen moet beantwoorden. Een ervan was nogal verrassend - nou ja, ik was onder de semi-Noord-Nederlandse bohemiens